Gujarat Foundation Day: આજે મનાવાય છે મહારાષ્ટ્ર અને ગુજરાત સ્થાપના દિવસ, જાણો તેની સાથે જોડાયેલી રસપ્રદ વાતો…
Gujarat Foundation Day: ગુજરાત અને મહારાષ્ટ્ર બંને રાજ્યો આઝાદી પહેલા અને આઝાદી પછી થોડા સમય માટે બોમ્બે પ્રાંતનો ભાગ હતા
અમદાવાદ, 01 મેઃ Gujarat Foundation Day: આજે સમગ્ર રાજ્યમાં ગુજરાત સ્થાપના દિવસની ઉજવણી કરવામાં આવી રહી છે. 1 મે ગુજરાત દિવસ તરીકે ઉજવવામાં આવે છે. રસપ્રદ વાત એ છે કે આજે મહારાષ્ટ્ર દિવસ પણ છે. ગુજરાત અને મહારાષ્ટ્ર બંને રાજ્યો આઝાદી પહેલા અને આઝાદી પછી થોડા સમય માટે બોમ્બે પ્રાંતનો ભાગ હતા. તે સમયે આ મુંબઈ પ્રદેશમાં મરાઠી અને ગુજરાતી બોલનારાઓની સંખ્યા વધુ હતી.
બંને વક્તાઓ દ્વારા અલગ રાજ્યની માંગ કરવામાં આવી રહી હતી. તેથી, ભાષાવાર પ્રાદેશિકીકરણને કારણે ગુજરાત અને મહારાષ્ટ્રને બે અલગ રાજ્યો તરીકે જાહેર કરવામાં આવ્યા. 1 મે 1960ના રોજ મહારાષ્ટ્ર મુંબઈ સાથે જોડાયું હતું. આથી 1લી મેના રોજ મહારાષ્ટ્ર દિવસ ઉજવવામાં આવે છે.
તત્કાલીન કેન્દ્ર સરકાર દ્વારા 1956 ના રાજ્ય પુનર્ગઠન અધિનિયમ હેઠળ ઘણા રાજ્યોની રચના કરવામાં આવી હતી. ભાષાના આધારે પ્રાંતોની રચના થઈ. કર્ણાટક રાજ્યની સ્થાપના કન્નડ ભાષી લોકો માટે કરવામાં આવી હતી. આંધ્ર પ્રદેશની સ્થાપના તેલુગુ ભાષીઓ માટે અને કેરળની મલયાલમ ભાષીઓ માટે કરવામાં આવી હતી.
તમિલનાડુની રચના તમિલ બોલનારાઓ માટે કરવામાં આવી હતી. પરંતુ તે સમયે મરાઠી અને ગુજરાતી ભાષીઓ માટે અલગ રાજ્ય બનાવવામાં આવ્યું ન હતું. ગુજરાત અને મહારાષ્ટ્ર બોમ્બે પ્રાંતનો ભાગ હતા.
મરાઠી બોલનારાઓએ મુંબઈની સાથે મહારાષ્ટ્રના સંયુક્ત રાજ્યની રચના માટે ઉગ્ર વિરોધ કર્યો. ગુજરાતી બોલનારાઓએ પણ અલગ રાજ્યની માંગણી કરી હતી. આગચંપી, કૂચ અને આંદોલનો ચાલતા હતા. સંયુક્ત મહારાષ્ટ્રના નિર્માણ માટે 105 લોકોએ બલિદાન આપ્યું. ફ્લોરા ફાઉન્ટેન ખાતે સંયુક્ત મહારાષ્ટ્ર માટે વિશાળ આંદોલન કરવામાં આવ્યું હતું. તે સમયે મુંબઈ રાજ્યના તત્કાલિન મુખ્યમંત્રી મોરારજી દેસાઈએ ફાયરિંગનો આદેશ આપ્યો હતો.
સંયુક્ત મહારાષ્ટ્રની લડાઈમાં ગોળીબાર થયો અને 105 વિરોધીઓ શહીદ થયા. ત્યારબાદ, 1 મે 1960 ના રોજ, બોમ્બે પ્રાંતને બોમ્બે પુનર્ગઠન અધિનિયમ, 1960 હેઠળ કેન્દ્ર સરકાર દ્વારા બે રાજ્યો, મહારાષ્ટ્ર અને ગુજરાતમાં વિભાજિત કરવામાં આવ્યું હતું. બે રાજ્યોની રચના પછી, મરાઠી અને ગુજરાતી બોલનારાઓ વચ્ચે મુંબઈને પોતાનું હોવાનો દાવો કરવા માટે વિવાદ ઊભો થયો. તેના પર પણ આંદોલન શરૂ થયું હતું.
માપદંડ શું હતો?
મોટાભાગના મરાઠી બોલનારા મુંબઈમાં રહે છે. ભાષાવાર પ્રાદેશિકીકરણ ના માપદંડોને કારણે મરાઠી ભાષી હોય તે વિસ્તાર જે તે રાજ્યને આપવામાં આવે તે નક્કી કરવામાં આવ્યું. તેથી મરાઠી ભાષીઓનો આગ્રહ હતો કે મુંબઈ મહારાષ્ટ્રને આપવામાં આવે.
અમારા કારણે જ મુંબઈ બન્યું હોવાનો દાવો કરીને ગુજરાતી સ્પીકર્સે મુંબઈ ગુજરાતને આપવું જોઈએ તેવી માગણી કરી હતી. પરંતુ મરાઠી ભાષીઓના ઉગ્ર વિરોધ અને ઉગ્ર આંદોલનને કારણે આખરે મુંબઈ મહારાષ્ટ્રને મળી ગયું. સંઘ મહારાષ્ટ્ર અસ્તિત્વમાં આવ્યું અને મુંબઈ મહારાષ્ટ્રની રાજધાની બની.
આ પણ વાંચો… Gujarat Foundation Day 2023: અમૃત કાળના પ્રથમ ગુજરાત સ્થાપના દિવસની શુભેચ્છા પાઠવતા મુખ્યમંત્રી
