ShaktiPith: માતા સતીના શરીરના અંગો પડ્યા હતા ત્યાં બન્યા શક્તિપીઠ- જાણો ક્યા ક્યા આવેલા છે આ મંદિરો?
ShaktiPith: દેવીના પ્રસિદ્ધ અને પવિત્ર મંદિરોમાં 52 શક્તિપીઠોનો સમાવેશ થાય છે. જો કે 51 શક્તિપીઠો માનવામાં આવે છે પરંતુ તંત્ર ચૂડામણિમાં 52 શક્તિપીઠોનો ઉલ્લેખ કરવામાં આવ્યો છે
ધર્મ ડેસ્ક, 13 એપ્રિલઃ ShaktiPith: અત્યારે ચૈત્ર નવરાત્રી ચાલી રહી છે. આ માતાના દિવસોમાં સૌ કોઇ માતાજીના મંદિરે દર્શન કરવા જાય છે. આ પાવન પર્વમાં ભક્તો મા જગદંબાની આરાધના કરે છે. ત્યારે દેવીના પ્રસિદ્ધ અને પવિત્ર મંદિરોમાં 52 શક્તિપીઠોનો સમાવેશ થાય છે. જો કે 51 શક્તિપીઠો માનવામાં આવે છે પરંતુ તંત્ર ચૂડામણિમાં 52 શક્તિપીઠોનો ઉલ્લેખ કરવામાં આવ્યો છે. આ શક્તિપીઠોના અસ્તિત્વમાં આવવા પાછળ એક ખાસ કારણ છે.
દંતકથા અનુસાર, ભગવાન શિવની પ્રથમ પત્ની સતીએ તેમના પિતા રાજા દક્ષની સંમતિ વિના ભોળાનાથ સાથે લગ્ન કર્યા હતા. આના પર એક વખત રાજા દક્ષે એક વિશાળ યજ્ઞનું આયોજન કર્યું પરંતુ તેમની પુત્રી અને જમાઈને યજ્ઞમાં આમંત્રણ ન આપ્યું. માતા સતી તેમના પિતાના આમંત્રણ વિના યજ્ઞમાં પહોંચ્યા હતાં, જ્યારે ભોળાનાથે તેમને ત્યાં જવાની મનાઈ કરી હતી છતાં માતા સતી યજ્ઞમાં ગયાં હતાં. રાજા દક્ષે માતા સતીની સામે પોતાના પતિ ભગવાન શિવનું અપમાન કર્યું હતું.
આ પણ વાંચો:- Power of Commitment: પ્રતિબદ્ધતાની શક્તિ: સફળતા પ્રાપ્ત કરવા માટે તમારા કાર્યને વળગી રહો
માતા સતી તેમના પિતા દ્વારા તેમના પતિના અપમાનને સહન ન કરી શક્યા અને તેમણે યજ્ઞના પવિત્ર અગ્નિમાં કૂદીને પોતાનો જીવ આપ્યો. ભોળાનાથ પોતાની પત્નીથી અલગ થવું સહન કરી શક્યા નહીં. તેમણે માતા સતીનો મૃતદેહ લીધો અને શિવ તાંડવ કરવા લાગ્યા. બ્રહ્માંડ પર પ્રલયનો દિવસ આવવા લાગ્યો, જેમના પર ભગવાન વિષ્ણુએ તેમને રોકવા માટે સુદર્શન ચક્રથી માતા સતીના શરીરના ટુકડા કરી નાખ્યા. માતાના શરીરના અંગો અને આભૂષણો પૃથ્વી પર વિવિધ સ્થળોએ 52 ટુકડાઓમાં પડ્યા, જે શક્તિપીઠ બન્યા. જો તમે માતા સતીની આ શક્તિપીઠોના દર્શન કરવા ઈચ્છો છો તો સૌથી પહેલા જાણી લો કે દેવીની 52 શક્તિપીઠો ક્યાં આવેલા છે, તેના વિશે જાણીએ….
- મણિકર્ણિકા ઘાટ, વારાણસી, ઉત્તર પ્રદેશ – માતા સતીની મણિકર્ણિકા અહીં પડી હતી. અહીં માતાના વિશાલાક્ષી અને મણિકર્ણી સ્વરૂપની પૂજા કરવામાં આવે છે.
- માતા લલિતા દેવી શક્તિપીઠ, પ્રયાગરાજ – અલ્હાબાદમાં આ સ્થળે માતા સતીના હાથની આંગળી પડી હતી. અહીં માતા લલિતા તરીકે ઓળખાય છે.
- રામગીરી, ચિત્રકૂટ, ઉત્તર પ્રદેશ- અહીં માતા સતીનું જમણું સ્તન પડ્યું હતું. આ સ્થાન પર તેઓ માતા શિવાનીના રૂપમાં પૂજનીય છે.
- ઉમા શક્તિપીઠ વૃંદાવન, ઉત્તર પ્રદેશ- તેમને કાત્યાયની શક્તિપીઠ તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે. માતાજીના વાળનો ગુચ્છો અને ચુડામણી અહીં પડ્યા હતા.
- દેવી પાટણ મંદિર, બલરામપુર- અહી માતાનો ડાબો ખભા પડી ગયો હતો. આ શક્તિપીઠમાં માતાજી માતેશ્વરી સ્વરૂપે બિરાજમાન છે.
- હરસિદ્ધિ દેવી શક્તિપીઠ- મધ્ય પ્રદેશમાં દેવીની બે શક્તિપીઠ છે. આમાંથી એક હરસિદ્ધિ દેવી શક્તિપીઠ છે, જ્યાં માતા સતીની કોણી પડી હતી. તે રૂદ્ર સાગર તળાવના પશ્ચિમ કાંઠે આવેલું છે.
- શોણદેવ નર્મતા શક્તિપીઠ- મધ્યપ્રદેશના અમરકંટકમાં માતાની દયા નિતામ્પ પડી હતી. અહીં નર્મદા નદીની ઉત્પત્તિના કારણે અહીં દેવી માતાની પૂજા નર્મદાના રૂપમાં કરવામાં આવે છે.
- નૈના દેવી મંદિર- હિમાચલ પ્રદેશના બિલાસપુરમાં શિવાલિક પર્વત પર દેવી સતીની આંખ પડી હતી. અહીં માતાને મહિષા મર્દિની કહેવામાં આવે છે.
- જ્વાલા જી શક્તિપીઠ- હિમાચલના કાંગડામાં દેવીની જીભ પડી હતી, તેથી તેમનું નામ સિદ્ધિદા અથવા અંબિકા પડ્યું.
- ત્રિપુરમાલિની માતા શક્તિપીઠ- પંજાબના જલંધરમાં છાવની સ્ટેશન પાસે માતાની ડાબી સપાટી પડી ગઈ હતી.
- અમરનાથના પહેલગાંવ- કાશ્મીરમાં માતા સતીની ગરદન પડી હતી, અહીં મહામાયાની પૂજા થાય છે.
- હરિયાણાના કુરુક્ષેત્રમાં માતાની એડી પડી હતી. અહીં માતા સાવિત્રીનું શક્તિપીઠ આવેલું છે.
- મણિબંધ- અજમેરના પુષ્કરમાં ગાયત્રી પર્વત પર માતા સતીની બે પાયલ પડી હતી. અહીં માતાના ગાયત્રી સ્વરૂપની પૂજા કરવામાં આવે છે.
- 14.બિરાટ- રાજસ્થાનમાં માતા અંબિકાનું મંદિર છે. અહીં માતા સતીના ડાબા પગના અંગૂઠા પડ્યો હતો
- અંબાજી મંદિર- ગુજરાતમાં માતા અંબાજીનું મંદિર છે. એવું માનવામાં આવે છે કે માતાનું હૃદય અહીં પડ્યું હતું.
- ગુજરાતના જૂનાગઢમાં દેવી સતીનું પેટ પડ્યું હતું. અહીં માતાને ચંદ્રભાગા તરીકે ઓળખવામાં આવે છે.
- મહારાષ્ટ્રના જનસ્થાન પર માતાની દાઢી પડી હતી. તે પછી અહીં દેવીના ભ્રમરી સ્વરૂપની પૂજા થવા લાગી.
- માતાબાઢી પર્વત શિખર શક્તિપીઠ ત્રિપુરાના ઉદરપુરના રાધાકિશોરપુર ગામમાં છે. આ જગ્યાએ માતાનો જમણો પગ પડી ગયો હતો. અહીં માતાને ત્રિપુરા સુંદરી કહેવામાં આવે છે.
- બંગાળમાં માતાજીની સૌથી વધુ શક્તિપીઠ છે. પૂર્વ મેદિનીપુર જિલ્લાના તમલુકમાં સ્થિત વિભાષમાં દેવી કપાલિનીનું મંદિર છે. માતાની ડાબી એડી અહીં પડી હતી.
- બંગાળના હુગલીમાં રત્નાવલીમાં માતા સતીનો જમણો ખભા પડી ગયો હતો. આ મંદિરમાં માતાને દેવી કુમારી નામથી બોલાવવામાં આવે છે.
- મુર્શિદાબાદના કિરીટકોન ગામમાં દેવી સતીનો મુગટ પડ્યો હતો. અહીં માતાનું શક્તિપીઠ છે અને માતાના વિમલા સ્વરૂપની પૂજા થાય છે.
- જલપાઈગુડીના બોડા મંડલના સલબારી ગામમાં માતાનો ડાબો પગ પડી ગયો હતો. આ સ્થાન પર માતા ભ્રમરી દેવીના સ્વરૂપની પૂજા કરવામાં આવે છે.
- બહુલા દેવી શક્તિપીઠ- માતા સતીનો ડાબો હાથ વર્ધમાન જિલ્લાના કેતુગ્રામ વિસ્તારમાં પડ્યો હતો.
- મંગલ ચંદ્રિકા માતા શક્તિપીઠ – માતાની શક્તિપીઠ વર્ધમાન જિલ્લાના ઉજ્જનીમાં છે. માતાનું જમણું કાંડું અહીં પડી ગયું હતું.
- પશ્ચિમ બંગાળના વક્રેશ્વરમાં દેવી સતીની ભ્રમર પડી હતી. આ સ્થાન પર માતાને મહિષમર્દિની કહેવામાં આવે છે.
- નલ્હાટી શક્તિપીઠ- બીરભૂમના નલ્હાટીમાં માતાના પગનું હાડકું પડી ગયું હતું.
- ફુલ્લરા દેવી શક્તિપીઠ- પશ્ચિમ બંગાળના અથાસમાં માતા સતીના હોઠ પડ્યા હતા. અહીં માતાને ફુલારા દેવી કહેવામાં આવે છે.
- નંદીપુર શક્તિપીઠ- માતા સતીની માળા પશ્ચિમ બંગાળમાં પડી હતી. અહીં માતા નંદનીની પૂજા કરવામાં આવે છે.
- યુગધ શક્તિપીઠ- વર્ધમાન જિલ્લાના ક્ષીરગ્રામમાં માતાના જમણા હાથનો અંગૂઠો પડ્યો હતો. આ સ્થાન પર માતાનું શક્તિપીઠ બનાવવામાં આવ્યું હતું, જ્યાં તેમને દેવી જુગદ્યા તરીકે ઓળખવામાં આવે છે.
- કાલિકા દેવી શક્તિપીઠ- માન્યતાઓ અનુસાર, કાલીઘાટમાં માતાના જમણા પગનો અંગૂઠો પડી ગયો હતો. તે અહીં મા કાલિકાના નામથી ઓળખાય છે.
- કાંચી દેવગર્ભ શક્તિપીઠ- પશ્ચિમ બંગાળના કાંચીમાં દેવીની અસ્થિ પડી હતી. અહીં માતાદેવની સ્થાપના દેવગર્ભના રૂપમાં થાય છે.
- ભદ્રકાલી શક્તિપીઠ- હવે જો આપણે દક્ષિણ ભારતમાં સ્થિત શક્તિપીઠોની વાત કરીએ તો માતાની પીઠ તમિલનાડુમાં પડી હતી. આ સ્થાન પર માતાનો કન્યાશ્રમ, ભદ્રકાળી મંદિર અને કુમારી મંદિર આવેલું છે. તેમને શ્રાવણી નામથી બોલાવવામાં આવે છે.
- શુચિ શક્તિપીઠ- શુચિ તીર્થમ શિવ મંદિર તમિલનાડુમાં કન્યાકુમારી પાસે આવેલું છે. અહીં પણ માતાનું શક્તિપીઠ છે, જ્યાં તેમની ઉપરની દાઢ પડી હતી. અહીં માતાનું નામ નારાયણી પડ્યું છે.
- વિમલા દેવી શક્તિપીઠ- ઓરિસ્સાના ઉત્કલમાં દેવીની નાભિ પડી હતી. અહીં માતા વિમલા નામથી ઓળખાય છે.
- સર્વશૈલ રામેન્દ્રી શક્તિપીઠ-આંધ્ર પ્રદેશમાં બે શક્તિપીઠ છે. એક સર્વશૈલ રામેન્દ્રી શક્તિપીઠ, જ્યાં માતાના ગાલ પડ્યા હતા. આ સ્થાન પર ભક્તો માતાના રાકિણી અને વિશ્વેશ્વરી સ્વરૂપોની પૂજા કરે છે.
- શ્રીશૈલમ શક્તિપીઠ-આંધ્રમાં બીજી શક્તિપીઠ કુર્નૂર જિલ્લામાં છે. શ્રીશૈલમ શક્તિપીઠમાં માતા સતીના જમણા પગની પાયલ પડી ગઈ હતી. અહીં તે માતા શ્રી સુંદરીના નાકમાં સ્થાપિત છે.
- કર્ણાટક શક્તિપીઠ- દેવી સતીના બંને કાન કર્ણાટકમાં પડ્યા હતા. આ સ્થાન પર માતાના જય દુર્ગા સ્વરૂપની પૂજા કરવામાં આવે છે.
- કામાખ્યા શક્તિપીઠ- પ્રસિદ્ધ શક્તિપીઠોમાં કામાખ્યા જી ગુવાહાટીમાં નીલંતલ પર્વત પર સ્થિત છે. માતાની યોનિ કામાખ્યામાં પડી હતી. અહીં માતાના કામાખ્યા સ્વરૂપની પૂજા કરવામાં આવે છે.
- મા ભદ્રકાલી દેવીકુપ મંદિર – હરિયાણાના કુરુક્ષેત્રમાં માતાની જમણી પગની ઘૂંટી પડી ગઈ હતી. અહીં માતા ભદ્રકાળીના સ્વરૂપની પૂજા કરવામાં આવે છે.
- ચત્તલ ભવાની શક્તિપીઠ- ચત્તલ ભવાની શક્તિપીઠ બાંગ્લાદેશના ચિત્તાગોંગ જિલ્લામાં ચંદ્રનાથ પર્વત પર છે. અહીં માતા સતીનો જમણો હાથ પડી ગયો હતો.
- સુગંધા શક્તિપીઠ- બાંગ્લાદેશના શિકારપુરથી 20 કિમી દૂર માતાનું નાક પડ્યું હતું. આ શક્તિપીઠમાં માતાને સુગંધા કહેવામાં આવે છે. આ શક્તિપીઠનું બીજું નામ ઉગ્રતારા શક્તિપીઠ છે.
- જયંતિ શક્તિપીઠ – બાંગ્લાદેશના સિલહેટ જિલ્લાના જયંતી પરગણામાં માતાની ડાબી જાંઘ પડી હતી. જયંતી નામથી અહીં માતા દેવીની સ્થાપના કરવામાં આવે છે.
- શ્રીશૈલ મહાલક્ષ્મી – બાંગ્લાદેશના સિલ્હેટ જિલ્લામાં માતા સતીનું ગળું પડ્યું હતું. આ શક્તિપીઠમાં મહાલક્ષ્મી સ્વરૂપની પૂજા કરવામાં આવે છે.
- યશોરેશ્વરી માતા શક્તિપીઠ – બાંગ્લાદેશના ખુલના જિલ્લામાં યશોર નામની એક જગ્યા છે જ્યાં માતા સતીની ડાબી હથેળી પડી હતી.
- ઇન્દ્રાક્ષી શક્તિપીઠ- શ્રીલંકાના નલ્લુર, જાફનામાં દેવીની પાયલ પડી હતી. આ શક્તિપીઠને ઈન્દ્રાક્ષી કહેવામાં આવે છે.
- ગુહેશ્વરી શક્તિપીઠ- આ શક્તિપીઠ નેપાળમાં પશુપતિનાથ મંદિરથી થોડે દૂર બાગમતી નદીના કિનારે છે. અહીં માતા સતીના બંને ઘૂંટણ પડી ગયા હતા. અહીં શક્તિના મહામાયા અથવા મહાશિરા સ્વરૂપની પૂજા કરવામાં આવે છે.
- આદ્ય શક્તિપીઠ- નેપાળમાં ગંડક નદી પાસે આદ્ય શક્તિપીઠ છે. એવું માનવામાં આવે છે કે આ સ્થાન પર માતા સતીનો ડાબો ગાલ પડ્યો હતો. અહીં માતાના ગંડકી ચંડી સ્વરૂપની પૂજા કરવામાં આવે છે.
- દંતકાલી શક્તિપીઠ- નેપાળના વિજયપુર ગામમાં માતા સતીના દાંત પડી ગયા હતા. આ કારણથી આ શક્તિપીઠ દંતકાલી શક્તિપીઠ તરીકે ઓળખાય છે.
- મનસા શક્તિપીઠ- માતા સતીની જમણી હથેળી તિબેટમાં માનસરોવર નદી પાસે પડી હતી. અહીં તેમને માતા દાક્ષાયણી કહેવામાં આવે છે. માતા અહીં શિલાના રૂપમાં સ્થાપિત છે.
- મિથિલા શક્તિપીઠ- માતા સતીનો ડાબો ખભા ભારત-નેપાળ સરહદ પર પડ્યો હતો. અહીં માતાને દેવી ઉમ કહેવામાં આવે છે.
- હિંગુલા શક્તિપીઠ-દેવીની હિંગુલા શક્તિપીઠ બલૂચિસ્તાન, પાકિસ્તાનમાં છે. આ શક્તિપીઠમાં માતા દેવી તરીકે ઓળખાય છે. એક ધાર્મિક માન્યતા છે કે માતા સતીનું માથું અહીં પડ્યું હતું.