ફિલ્મો તો જુઓ છો પરંતુ તમને ખબર છે કે, શું છે ઓટીટી પ્લેટફોર્મ(OTT Platform) અને કેવી રીતે કરે છે ફિલ્મો કમાણી?
જાણવા જેવુ, 03 મેઃ છેલ્લા એક વર્ષથી દુનિયાભરમાં કોરોનાનો કહેર વરસી રહ્યો છે. ગયા વર્ષે કોરોનાના વધતા કહેરના કારણે સરકારે લોકડાઉન જાહેર કર્યું હતું. શરુઆતમાં આ પ્લેટફોર્મ પર વિદ્યા બાલન સ્ટારર મહાત્વાકાંક્ષી બાયોપિક ફિલ્મ શકુંતલા દેવી એમેઝોન પ્રાઇપ પર રિલીઝ થઇ છે. આ અગાઉ પહેલા પણ પ્રાઇમ ઉપરાંત, નેચફ્લિક્સ, હોટ સ્ટાર વગેરે જેવા અનેક ઓટીટી પ્લેટફોર્મ(OTT Platform) પર ગુંજન સક્સેના, દિલ બેચારા, ગુલાબો, કુલી નં. 1, લુડો, લક્ષ્મી બોમ્બ, બિગ બુલ વગેરે જેવી ફિલ્મો ગ્લોબલ રિલીઝ થઇ હતી.
આ વૈશ્વિક સંકટ સમયે માત્ર બોલિવૂડ જ નહીં, પરંતુ ઘણા દેશોની ફિલ્મો પણ ઓટીટી(OTT Platform) પર રિલીઝ થઈ રહી છે. વિશ્વમાં કોવિડ-19 રોગચાળો કટોકટી ચાલુ રહે ત્યાં સુધી આ પ્રકારની વ્યવસ્થા કરવામાં આવી છે. જો કે, આ સિસ્ટમમાં બોક્સ ઓફિસ જેવા કોઈ ગણિત નથી. એટલે કે, જ્યારે આ રીતે ફિલ્મો રિલીઝ થાય છે, ત્યારે હવે તમને 100 કરોડ અથવા 500 કરોડની કમાણીવાળી ફિલ્મો જેવા વાક્યો સાંભળવાનું નહીં મળે. એક રિપોર્ટ અનુસાર, જો આ દિવસોમાં કોઈ ફિલ્મ સીધી ઓટીટી પર રીલિઝ થાય છે, તો ઓટીટી રાઇટ્સથી આશરે 80 ટકા આવક થાય છે અને સેટેલાઇટ રાઇટ્સ 20 ટકા નફો મેળવે છે. ઓટીટી પર ફિલ્મોના વ્યવસાયનું ગણિત શું છે આવો તેના વિશે જાણીએ.
તેને ઓટીટી(OTT Platform) કેમ કહેવામાં આવે છે?
હકીકતમાં ઓટીટી શબ્દ એ ઓવર-ધ-ટોપનું ટૂંકું રૂપ છે. જ્યારે તમને ઇન્ટરનેટ પર ટીવીનું કન્ટેન્ટ જોવાની સુવિધા મળે એટલે કે, જ્યારે તમે કેબલ બોક્સમાંથી છૂટકારો મેળશે અને તમે તમારા હાથમાં રહેલા સ્માર્ટ ફોનમાં ટીવીના બધા પ્રોગ્રામ્સ જોઈ શકશો, તો આ પ્લેટફોર્મને ઓટીટી કહેવામાં આવે છે. ભારતમાં ઓટીટી પ્લેટફોર્મ પર ટીવીની સાથે વેબ સિરીઝ, કોમેડી પ્રોગ્રામ્સ અને મૂવીઝ સ્ટ્રીમિંગ ખૂબ જ લોકપ્રિય છે.
OTT થી ફિલ્મો કેવી રીતે કમાણી કરે છે?
ઓટીટી પ્લેટફોર્મ્સ(OTT Platform) પર ફિલ્મ કમાણીનો અંકગણિત સીધો સીધો છે. ઓટીટીએ મૂવીઝના પ્રકાશન અથવા સ્ટ્રીમિંગના હક ખરીદવું પડશે. નિર્માતાને એક રકમ મળે છે. આ ડીલ એક જ ફિલ્મના વિવિધ ભાષાના વર્ઝન માટે અલગ છે, એટલે કે દરેક વર્ઝનના રાઇટ્સની ડીલ અલગથી હોય છે.
બીજી બાજુ, કેટલીક ફિલ્મોનું નિર્માણ ઓટીટી પ્લેટફોર્મ(OTT Platform) દ્વારા બનાવવામાં આવે છે. એટલે કે, કોઈ ચોક્કસ ફિલ્મનું ઓટીટી પ્લેટફોર્મ સોદો કરે છે. જેમ કે એચ.બી.ઓ.એ એક ઓટીટી પ્લેટફોર્મ છે, જે ખાસ કરીને તેના પ્લેટફોર્મ માટે મૂવી બનાવવાનો બિઝનેસ કરે છે. આ ડીલમાં એવું બને છે કે પ્લેટફોર્મ ફિલ્મ નિર્માતાઓને એક નિશ્ચિત રકમ આપે છે અને નિર્માતાઓ તેના કરતા ઓછામાં ફિલ્મ બનાવે છે એટલે કે, બાકીની રકમ તેમના નફામાં છે.
ઓટીટી કેવી રીતે નફો કરે છે?
જો ફિલ્મ નિર્માતાઓ આ રીતે નફો મેળવી રહ્યાં છે તો તેનો અર્થ છે કે ઓટીટી પ્લેટફોર્મ તેમને ચૂકવણી કરે છે. તો આ પ્લેટફોર્મ(OTT Platform) કેવી રીતે નફો થાય છે. આ બિઝનેસમાં ત્રણ મુખ્ય રીત છે.
- TVOD એટલે કે ઓટીટીનો દરેક વપરાશકર્તા, કોઈપણ સામગ્રી ડાઉનલોડ કરતી વખતે, તેના માટે ફી ચૂકવે છે. મતલબ કે દરેક ડાઉનલોડ પર ટ્રાન્ઝેક્શન.
- SVOD નો અર્થ એ છે કોઈપણ વપરાશકર્તા દર મહિને અથવા સમયમર્યાદા માટે રકમ ચૂકવે છે અને તે પ્લેટફોર્મની બધી સામગ્રી જોઈ શકે છે.
- AVOD એ સામગ્રી જોવાની ત્રીજી રીત છે, જેમાં કોઈ ચાર્જ નથી. પરંતુ વપરાશકર્તાએ સામગ્રીની વચ્ચે જાહેરાતો જોવી પડે છે. યુ ટ્યુબ મફત છે, પરંતુ તમારે વિડિઓઝની વચ્ચેનું એડ જોવી પડે છે. આ જાહેરાતો દ્વારા ઓટીટીને કમાણી પ્રાપ્ત થાય છે.
ઓટીટી(OTT Platform) પરના વ્યવસાયનું મોડેલ ખૂબ સરળ છે. પ્રથમ પ્લેટફોર્મ તેની સામગ્રી બનાવવા અથવા ખરીદવા માટે પૈસા ખર્ચ કરે છે અને તે પછી તે સામગ્રી પ્રેક્ષકો અથવા વપરાશકર્તાઓ પાસેથી ચાર્જ વસૂલ કરીને વેચે છે. ઓટીટી પ્લેટફોર્મ બનાવવું એ એક વિશાળ હેપ્ટિક પ્રક્રિયા છે, અને બિઝનેસની દુનિયામાં, તે નેગેટિવ કેશ ફ્લોવાળી સિસ્ટમ છે. બીજી બાજુ, ઘણા પ્લેટફોર્મ વપરાશકર્તાઓની સુવિધા માટે અઠવાડિયે, દર મહિને, પ્રતિવર્ષ અને વાર્ષિક જેવી ચુકવણી સિસ્ટમો પણ ઓફર કરે છે.
જો કે ઓટીટી સિનેમાઘરોના વિકલ્પ તરીકે એક પ્લેટફોર્મ(OTT Platform) છે અને તેના પોતાના ગેરફાયદા પણ છે, પરંતુ હજી પણ માત્ર ફિલ્મ નિર્માતાઓ જ નહીં પણ પ્રેક્ષકો પણ થિયેટરો ખોલવાની રાહ જોઈ રહ્યા છે. પ્રખ્યાત ફિલ્મ સર્જક શ્યામ બેનેગલના શબ્દોમાં કહીએ તો, જીવનનો અનુભવ આપતો સિનેમા ટીવી કે નાના પડદા પર સંપૂર્ણ રીતે ઉપલબ્ધ નથી. સિનેમા હોલમાં ફિલ્મ જોવી એ એક સામાજિક ઉજવણી અને સામૂહિક અનુભવ છે. ચલચિત્રો ઘણા માધ્યમો દ્વારા જોઈ શકાય છે, દરેકનું પોતાનું અલગ મહત્વ છે.
ઉલ્લેખનીય છે કે, ઓટીટી માધ્યમ(OTT Platform) અત્યારે લોકડાઉનના સમયમાં મનોરંજન માટેનું તથા ફિલ્મ કે મનોરંજન ક્ષેત્ર સાથે જોડાયેલા લોકો માટે આવકનું સ્ત્રોત બન્યું છે.
આ પણ વાંચો….