Yuvadhan: યુવાધન !: નિલેશ ધોળકિયા
Yuvadhan: પ્રવર્તમાન સમયે મારા મનમાં સ્ફૂરેલા પ્રાસંગિક પ્રસંગોની પુન: પ્રસ્તુતિ કદાચ સમયોચિત છે. આજના યુવક-યુવતીઓની વિચારધારાઓના નોંધપપાત્ર ને વિચારવા જેવા બે બહુશ્રુત દાખલાઓ નીચે મુજબ.
પહેલાના જમાનામાં એક કમાનાર અને 10 ખાનાર હતા છતાંય કોઈ દિવસ દેવું કરવાની જરૂર નહોતી પડતી કેમ કે ખર્ચ ફક્ત જરૂરતની વસ્તુ પર થતો, શોખ મર્યાદિત હતા, પોતાના મન પર કાબૂ હતો, સમર્પણની જવાબદારીની ભાવના હતી, બીજાના મહેલ જોઈને પોતાના ઝૂંપડા ન બળાય એવી સમજ હતી. હવે અત્યારે મા+બાપની જવાબદારી માટે પૈસા નથી પણ સગાઈ પછી “બાબુ, સોના” માટે હેસિયત બહાર જઈને મોંઘા ફોન, સ્માર્ટવોચ, મોંઘા રેસ્ટોરેન્ટમાં નાસ્તા પાણી, પિકચરની મોંઘી ટીકીટ વિગેરે માટે પૈસા ખર્ચ કરી દેખાડો કરવો મોટાભાગનાને ગમે છે પણ એક વસ્તુ નડે છે. કમાણી એટલી હોતી નથી કે અવારનવાર આવા ખર્ચા થાય.
આજ હાલત પરણેલાની છે. ફોરેન ફરવા જવું, દર અઠવાડિયે પંદર દિવસે રિસોર્ટમાં જવું, અઠવાડિયામાં 2-3 વાર બહાર જમવા જવું, સ્વીગી અને ઝોમેટોમાંથી અગણિત વાર નાસ્તા પાણી મંગાવવા, બીજા કંઈ કરે કે ખરીદે એટલે પોતે પણ એ કરવાની જીદ હોવી. પણ આ બધાની સામે પણ એ જ પ્રોબ્લેમ. કમાણી ઓછી અને ઇચ્છાઓ મોંઘી. આ દેખાડો, બિનજરૂરી ચીજો અને મોંઘા શોખને પહોંચી વળવા યુવાનો તરત જ ક્રેડિટ કાર્ડ માટે અરજી કરે છે અને બિન્દાસ ખર્ચ કરે છે. બેંકો પણ હોશિયાર છે. આજીવન કોઈપણ ફી વગરના કાર્ડ મોટી લિમિટ સાથે આપી દે છે. એટલે પછી મોટા ખર્ચા અને ભરવાનો ટાઈમ આવે ત્યારે હપ્તામાં રૂપાંતર કરી પ્રતિદિન 2.5 ટકા સુધીનું વ્યાજ ભરે છે.
એટલું વિચારો કે, જેમ જેમ દિવસ આગળ વધે છે એમ એમ યુવાનોની રકમ ક્યાં જઈને અટકશે. જો અત્યારના યુવાનો પોતાના મન પર થોડો કાબૂ, ભવિષ્યનો થોડો વિચાર અને તેમના જીવનસાથી થોડા સમજુ બનીને રહે તો ભવિષ્ય નર્ક બનતા બચાવી શકાય છે. ઘણા તો એવા જોયા છે કે જીંદગીમાં સાપુતારાથી આગળ ગયા ન હોય અને લગ્ન પછી યુરોપ ફરવાનું પ્લાનિંગ કરતા હોય છે અને પછી બચેલા પૈસામાં ઉતરતા વિસ્તારમાં ઓછા ભાડા વાળા ઘર શોધી પોતાની અને પોતાના પરિવારની સેફ્ટી જોખમમાં મૂકે છે. બાળકો માટે સારી સ્કૂલની ફી ભરવાની હેસિયત રહેતી નથી. મા+બાપને તો ગણતા જ નથી એટલે એની ચર્ચા કરવી વ્યર્થ જ છે.
અમુક મહિલાઓ લખશે કે લગ્ન એન્જોય કરવા માટે અને સપના પુરા કરવા માટે છે તો પછી પતિને એના માટે જે રીતે પૈસા ભેગા કરવા પડે એમાં અમારે શું જોવાનું ? આ મહિલાઓને એક જ જવાબ છે – લગ્ન એન્જોય કરવા કે સપના પૂરા કરવા માટે નથી. જો તમારા સપના મોટા છે તો સગાઈ પહેલા છોકરાને કહી દો અને જો એ જ છોકરા સાથે લગ્ન થઈ જાય તો એની સાથે ખભેથી ખભો મેળવી મહેનત કરો અને સપના પૂરા કરો. ભારતમાં લગ્નનો મતલબ ” ખોળે ” લેવાનો નથી કે જેમાં એક પાર્ટી બીજી પાર્ટીના બધા જ શોખ પૂરા કરે. ઘણી સમજદાર અને સમર્પિત મહિલાઓ કૉમેન્ટ કરે છે કે અમે અમારા પતિ સાથે ખૂબ મહેનત કરીને આગળ આવ્યા છીએ અને આ વાત પર એમને ખૂબ ગર્વ પણ હોય છે. આવા મહેનત કરીને પ્રમાણિકપણે આગળ આવતા યુગલોને તો મારા બે હાથે વંદન છે.
હવે દ્રશ્ય બીજું :
રાજકુમાર પિતા જોરથી બૂમો પાડે છે. પ્રિન્સ દોડતો આવ્યો અને પૂછે છે… શું વાત છે પપ્પા ?
પિતા : તને ખબર નથી કે તારી બહેન રશ્મિ આજે આવી રહી છે ? તે આ વખતે તેનો જન્મદિવસ આપણા બધા સાથે ઉજવશે, હવે જલ્દી જા અને તારી બહેનને લઈ આવ. હા અને સાંભળ, તમે તમારી નવી કાર લો જે તમે ગઈકાલે ખરીદી હતી. તેણીને તે ગમશે.
પ્રિન્સ – પણ મારો મિત્ર સવારમાં જ મારી કાર લઈ ગયો અને ડ્રાઈવરે પણ ગાડીની બ્રેક ચેક કરવી પડશે એમ કહીને તમારી કાર લઈ ગયો.
પપ્પા : ઠીક છે, તો તમે કોઈની કારમાં સ્ટેશને જાવ છો કે ભાડા પર ટેક્ષી લઈને ? રશ્મિ ખુબ ખુશ થશે !
પ્રિન્સ – અરે, શું એ છોકરી પોતાની જાતે નથી આવી શકતી ? તે ટેક્સી અથવા ઓટો દ્વારા આવશે. તમે શા માટે ચિંતા કરો છો, પપ્પા ?
પિતા: પ્રિન્સ, તને આ કહેતા શરમ નથી આવતી ? ઘરમાં કાર હોવા છતાં મારી દીકરી ભાડૂતી ટેક્સી કે ઓટોથી આવશે ?
પ્રિન્સ : ઠીક છે, તમે જાવ. મારે બહુ કામ છે, હું જઈ શકતો નથી.
પિતા : તને તારી બહેનની જરા પણ પડી નથી ? જો તું લગ્ન કરીશ ત્યારે શું તો તારી બહેન આપણી સૌથી અજાણી બની જશે ? શું તેને આપણા બધાનો પ્રેમ પામવાનો કે પ્રેમ કરવાનો અધિકાર નથી ?
આ ઘરમાં તારો જેટલો અધિકાર છે એટલો જ તારી બહેનનો પણ છે. કોઈ પણ દીકરી કે બહેન માં બાપ અથવા ભાઈનું ઘર છોડ્યા પછી અજાણી બની જતી નથી.
પ્રિન્સ : પણ તે તેણીના લગ્ન બાદ તો મારા માટે અજાણી જ બની ગઈ છે અને આ ઘર પર ફક્ત મારો જ અધિકાર છે.
આ સાંભળતા જ અચાનક પિતાનો હાથ રાજકુમાર પર ઉઠી જાય છે… અને આ તબક્કે પછી માતા પણ દોડી આવે છે.
મમ્મી : તમને થોડી શરમ આવવી જોઈએ, રાજકુમાર ! આવા જુવાન દીકરા પર હાથ ન ઉપાડો.
પિતા : તેણે શું કહ્યું તે તમે સાંભળ્યું નથી ? તે તેની બહેનને અજાણી વ્યક્તિ કહે છે… આ એ જ બહેન છે જે એક ક્ષણ માટે પણ તેનાથી અલગ નહીં થાય અને દરેક ક્ષણે તેનું ધ્યાન રાખશે. તેણી તેના પોકેટ મની પણ બચાવતી અને તેના ભાઈ માટે કંઈક ખરીદતી. વિદાય વખતે પણ તે તેના ભાઈને ગળે લગાવીને અમારા કરતા વધુ રડી હતી. આજે તે ભાઈ જ બહેનને અજાણી વ્યક્તિ કહે છે.
Emotions: લાગણીઓ અવાજ વગરની હોવાં છતાં તેનાં પડઘાં પડે છે
પ્રિન્સ : (હસતા) આજે ફઈબાનો પણ જન્મદિવસ છે પપ્પા. તે ઘણી વખત આ ઘરે આવી છે પરંતુ દરેક વખતે તે ઓટો દ્વારા આવી છે. તમે ક્યારેય તેમને, તમારી બહેનને તમારી કારમાં લેવા ગયા છો ?
હું સંમત છું કે આજે તે ગરીબીમાં છે પણ ગઈકાલે તે ખૂબ જ અમીર પણ હતી ત્યારે મુસીબતના સમયે તેમણે તમને, મને, આ ઘરના સહુને ઉદારતાથી મદદ કરી છે. જો ફઈએ પણ લગ્ન બાદ આ ઘર છોડી દીધું હતું, તો પછી રશ્મિ દી અને ફઈમાં શું ફરક છે. રશ્મિ મારી બહેન છે અને ફઈ પણ તમારી બહેન જ છે ને !
એટલામાં બહાર કાર ઉભી રહેવાનો અવાજ આવે છે. દરમિયાન પપ્પા પ્રિન્સની વાતથી પસ્તાવાની આગમાં રડવા લાગ્યા અને અહીં રશ્મિ દીકરી પણ દોડીને પપ્પા અને મમ્મીને ગળે લગાવે છે. પણ તે બધાની હાલત જોઈને પૂછે છે કે શું થયું છે ?
પપ્પા : આજે તમારો ભાઈ મારો પણ પિતા પણ બની ગયો છે.
રશ્મિ : ભાઈ સામે જોઈને, તું તો દિવાનો છે, ભૈલા…! નવી કાર બરાબર અને ખૂબ જ સરસ છે. ડ્રાઈવરને પાછળ બેસાડીને કાર મેં જાતે જ ચલાવી છે અને ગાડીનો રંગ પણ મારી પસંદગીનો છે.
પ્રિન્સ : હેપ્પી બર્થ ડે, બહેન બા ! એ કાર તમારી છે અને અમારા તરફથી તમને જન્મદિવસની ભેટ સમજો. ફઈ પણ અંદર આવે છે એ સાંભળતા જ રશ્મિ બહેન આનંદથી કૂદી પડે છે.
ફઈ : શું ભાઈ, તમે પણ ??? ન કોઈ કોલ, ના કોઈ સમાચાર, ભાઈ, તમે અચાનક કાર મોકલાવી અને હું ખુશ થઈને દોડી આવી. આપણા પિતાજી હજુ ય જીવે છે એવું મને લાગ્યું – તમારો સ્નેહ જોઈ… અહીં પિતા તેની પાંપણોમાં આંસુ સાથે પ્રિન્સ તરફ જુએ છે અને પ્રિન્સ પિતાને ચૂપ રહેવાનો સંકેત આપે છે. અહીં ફઈ કહે છે કે હું કેટલી નસીબદાર છું કે મને મારા પિતા જેવો ભાઈ મળ્યો. ભગવાન મને દરેક જન્મમાં મારા ભાઈ તરીકે તમારી સાથે રહેવાના આશીર્વાદ આપે.
પપ્પા અને મમ્મીને ખબર પડી કે, તેમનો દીકરો = પ્રિન્સ આ બધું કરે છે, પણ આજે ફરી એકવાર સંબંધ મજબૂત થતો જોઈ એક બાપ અંદરથી ખુશીથી રડવા લાગ્યો. તેને હવે પૂરી ખાતરી હતી કે, મારા ગયા પછી પણ મારો પ્રિન્સ હંમેશા અમારા સંબંધો સુપેરે સાચવશે… દીકરી અને બહેન એ બે બહુ કીમતી શબ્દો છે… તેનું આયુષ્ય બહુ ટૂંકું છે. કારણ કે લગ્ન પછી દીકરી કે બહેન કોઈની પત્ની બને છે, કોઈની ભાભી અને કોઈની વહુ. કદાચ છોકરીઓ તેમના માતા પિતાના ઘરે આવે છે કારણ કે … તેઓ પુત્રી અને બહેન શબ્દો ફરીથી સાંભળવા માટે તે ખૂબ જ ઉત્સુક હોય છે, આજીવન.
આ લેખકનો, આ લખવા પાછળ કોઈને ઉતારી પાડવાનો હેતુ લેશમાત્ર નથી ને વળી અધિકાર પણ નથી જ – આ તો લાગણી છે એટલે સતર્કતાની આવી માંગણી છે !
